ภาคเหนือ

ประเพณีสงกรานต์

จังหวัด เชียงใหม่

ช่วงเวลา วันที่ ๑๓-๑๕ เมษายน ของทุกปี ความสำคัญ ชาวล้านนาให้ความสำคัญวันปีใหม่เมืองมากเพราะถือว่าเป็นการแสดงความเลื่อมใสศรัทธาต่อ พุทธศาสนา แสดงความกตัญญูต่อบรรพบุรุษ ความสามัคคีและสนุกสนานในหมู่คณะ และยัง เป็นเทศกาลที่ญาติพี่น้องซึ่งแยกย้ายกันอยู่ตามที่ต่าง ๆ     ได้มีโอกาสกลับมาพบปะสังสรรค์กัน  จึงนับเป็นการรวมญาติครั้งใหญ่ที่สุดในรอบปี พิธีกรรม  วันแรกของงาน คือ วันที่ ๑๓ เมษายน ตามประเพณีพื้นเมืองเรียกว่า      วันสังขานต์ล่อง คือ  หมายความว่าวันนี้สิ้นสุดศักราชเก่า         ในวันนี้จะได้ยินเสียงยิงปืนจุดประทัดกันแต่เช้าตรู่  การยิงปืนและการจุดประทัดนี้ มีความเชื่อถือกันแต่โบราณว่า เป็นการขับไล่เสนียดจัญไรต่างๆ  ให้ล่องไปพร้อมกับสังขาร นอกจากนั้นชาวบ้านก็จะกวาดขยะมูลฝอยตามลานบ้านไปกองไว้แล้ว จุดไฟเผาเสียและทำความสะอาดปัดกวาดบ้านเรือนให้เรียบร้อย         เก็บเสื้อผ้ามุ้งหมอนผ้าปู  ที่นอนไปซัก อุปกรณ์ที่ซักไม่ได้ก็นำออกไปผึ่งแดดเสร็จแล้วก็ชำระร่างกายสระผม (ดำหัว)  ให้สะอาด และมีการแห่พระพุทธรูปสำคัญประจำเมืองด้วยถัดจากวันสังขารล่อง คือ วันที่ ๑๔   เมษายน เรียกว่า  วันเนา หรือ วันเน่า     ในวันนี้ตามประเพณีถือว่าเป็นวันสำคัญและเป็นมงคล แก่ชีวิต จะได้ประสบแต่ความดีงามตลอดปี จะไม่ทำอะไรที่ไม่เป็นมงคล เช่นด่าทอ         หรือ ทะเลาะวิวาทกัน ตอนเช้าต่างก็จะไปตลาดเพื่อจะจัดซื้ออาหารและข้าวของมาทำบุญเรียก  อีกอย่างหนึ่งว่า วันดา   (คือวันสุขดิบทางใต้)       ตอนบ่ายจะมีการขนทรายเข้าวัดโดยขนจาก แม่น้ำปิงแล้วนำไปยังวัดที่อยู่ใกล้บ้านเพื่อก่อเจดีย์ทรายตามลานวัด เจดีย์ที่ก่อขึ้นจะตบแต่งด้วย ธงทิวสีต่าง ๆ ธงสีนี้ชาวพื้นเมืองเรียกว่า ตุง ทำด้วยกระดาษสี ตัดเป็นรูปสามเหลี่ยมชายธงและ รูปร่างต่าง ๆ ติดปลายไม้ อีกชนิดหนึ่งตัดเป็นรูปลวดลายต่าง ๆ ติดปลายไม้เรียกว่า ช่อ การทานหรือถวายตุงหรือช่อนี้ถือกันว่าเมื่อตาย               (สำหรับผู้ที่มีบาปหนักถึงตกนรก)  จะสามารถพ้นจากขุมนรกได้ด้วยช่อและตุงนี้ ส่วนการขนทรายเข้าวัดนั้นถือว่าเป็นการทดแทนที่ เมื่อตนเดินผ่านหรือเข้าออกวัด                 ทรายในวัดย่อมจะติดเท้าออกไปนอกวัดเป็นบาปกรรม  ทางวัดจะได้ใช้ทรายเพื่อประโยชน์ในการสร้างหรือถมลานวัด   เจดีย์ทรายนี้จะทำพิธีถวายทาน ในวันรุ่งขึ้น และจะมีการปล่อยนกปล่อยปลาอีกด้วย         ในวันขนทรายนี้ จะมีการเล่นรดน้ำกันและ เป็นการเล่นอย่าง         สนุกสนานที่สุดวันหนึ่ง ผู้หญิงจะแต่งกายพื้นเมืองจะนุ่งผ้าซิ่นสวมเสื้อ แขนยาวทัดดอกเอื้องที่มวยผม    ส่วนผู้ชายจะ แต่งกายด้วยเสื้อผ้าชุด    พื้นเมืองคล้องคอด้วย ดอกมะลิ ถือขันหรือโอคนละใบใส่น้ำเพื่อรดกัน อย่างสนุกสนานและขนทรายเข้าวัดด้วยใบหน้า ยิ้มแย้มแจ่มใสทุก ๆ คนวันที่สามตรงกับวันที่ ๑๕ เมษายน เรียกว่า วันพญาวัน จะมีการดำหัว ซึ่งเป็นประเพณีอย่างหนึ่งของชาวเมืองเหนือคือ การนำลูกหลาน ญาติพี่น้อง   ไปขอขมาลาโทษ (สูมาคาระวะ) ต่อผู้ใหญ่ในตอนเย็น    วันนี้ตั้งแต่เช้าตรู่ชาวบ้านจะจัดอาหารหวานคาวใส่สำรับไปถวายพระที่วัด เป็นการถวายภัตตาหาร หรือที่เรียกกันว่า ทานขันข้าว เป็นการถวายทานเพื่ออุทิศส่วนกุศลถึงญาติพี่น้องบิดามารดาที่ล่วงลับ ไปแล้วอีกด้วย รวมทั้งถวายเจดีย์ทราย ถวายจ่อตุง ถือว่าเป็นอานิสงส์ สาระ     ประเพณีปีใหม่เมือง เป็นประเพณีที่แสดงถึงความกตัญญูกตเวที มีความเอื้ออาทรต่อกัน     เป็นการ สร้างความสามัคคีในหมู่พี่น้องและชุมชน ด้วยการร่วมกันทำอาหารคาว - หวาน สำหรับไปทำบุญอุทิศ ส่วนกุศลให้กับผู้ล่วงลับการขนทรายเข้าวัดเพื่อถวายทานเจดีย์ทราย ถวายช่อตุง     รดน้ำดำหัวผู้อาวุโส ที่เคารพนับถือ ด้วยการร่วมตกแต่งเครื่องสักการะดำหัว            ตลอดจนการสรงน้ำพระพุทธรูปสำคัญ ประจำเมือง ประจำวัดและประจำบ้าน อ้างอิง : http://personal.swu.ac.th/students/hm471010130/web/page8.htm